Ewangelia, czyli… (cz. 3)

W liście do Galacjan Paweł napisał, że Pismo wcześniej ogłosiło Abrahamowi ewangelię. Czyżby patriarsze Abrahamowi zostało objawione, że Mesjasz umrze za grzechy ludzi, że zostanie pogrzebany i zmartwychwstanie trzeciego dnia? A może chodziło o jakąś inną dobrą nowinę? (o znaczeniu słowa „ewangelia” czytaj tutaj).

Otóż Paweł wyjaśnia, że nowina ta brzmiała „W tobie będą błogosławione wszystkie narody”:

(Ga 3:8) A Pismo, które przewidziało, że Bóg z wiary będzie usprawiedliwiał pogan, wcześniej ogłosiło ewangelię [gr. proeuangelisato] Abrahamowi: W tobie będą błogosławione wszystkie narody.

Jednak odpowiedź na postawione wyżej pytanie nie jest tak prosta, jak mogłoby się na pierwszy rzut oka wydawać. W jakich okolicznościach Abraham usłyszał tę dobrą nowinę po raz pierwszy? Kiedy miał 100 lat, a jego żona Sara — 90, i oboje już nie spodziewali się dziecka:

(Rdz 18:1–18) 1 Potem PAN ukazał mu się [Abrahamowi] na równinie Mamre, (…) 10 Wtedy powiedział PAN: Na pewno wrócę do ciebie za rok o tej porze, a oto twoja żona Sara będzie miała syna. (…) 11 Abraham i Sara byli starzy, w podeszłym wieku. I przestało już u Sary bywać według zwyczaju kobiet. (…) 14 Czy jakakolwiek rzecz jest za trudna dla PANA? W przyszłym roku o tej porze wrócę do ciebie, a Sara będzie miała syna. (…) 17 Wtedy PAN powiedział: (…) 18 Przecież Abraham na pewno rozmnoży się w lud wielki i możny, a w nim będą błogosławione wszystkie narody ziemi.

Po raz drugi obietnica ta została Abrahamowi powtórzona w dniu, w którym na polecenie Boga zamierzał ofiarować na ołtarzu swojego syna Izaaka — tego zapowiedzianego w rozdziale 18 Księgi Rodzaju (wyróżnienia moje). Ten „epizod” z życia Abrahama jest bardzo istotny, dlatego zacytuję go prawie w całości (wyróżnienia w cytowanych wersetach moje):

(Rdz 22:2–18) 2 I Bóg powiedział: Weź teraz swego syna, twego jedynego, którego miłujesz, Izaaka, idź do ziemi Moria i tam złóż go na ofiarę całopalną na jednej górze, o której ci powiem. 3 Abraham wstał więc wcześnie rano, osiodłał swego osła i wziął ze sobą dwóch służących i swego syna Izaaka, narąbał drew na ofiarę całopalną, wstał i poszedł na miejsce, o którym mu Bóg powiedział. (…) 5 Wtedy Abraham powiedział do swoich służących: Zostańcie tu z osłem, a ja i chłopiec pójdziemy tam, oddamy cześć Bogu i wrócimy do was. (…) 7 I Izaak powiedział do swego ojca Abrahama: (…) Oto ogień i drwa, a gdzie jest baranek na ofiarę całopalną? 8 Abraham odpowiedział: Bóg sobie upatrzy baranka na ofiarę całopalną, mój synu. I szli obaj razem. (…) 10 Potem Abraham wyciągnął rękę i wziął nóż, aby zabić swego syna. 11 Lecz Anioł PANA zawołał do niego z nieba: Abrahamie, Abrahamie! (…). 12 Anioł powiedział: Nie podnoś ręki na chłopca i nic mu nie czyń, bo teraz wiem, że boisz się Boga i nie odmówiłeś mi swego jedynego syna. 13 A Abraham podniósł swe oczy i spojrzał, a oto za nim baran zaplątał się rogami w zaroślach. Abraham poszedł więc i wziął barana, i złożył go na ofiarę całopalną zamiast swego syna. 14 I Abraham nadał temu miejscu nazwę: PAN upatrzy. Dlatego po dziś dzień mówią: Na górze PANA będzie upatrzony. 15 Wtedy Anioł PANA ponownie zawołał z nieba na Abrahama: 16 Przysiągłem na siebie samego, mówi PAN: Ponieważ to uczyniłeś i nie odmówiłeś mi swego syna, twego jedynego; 17 Błogosławiąc, będę ci błogosławić, a rozmnażając, rozmnożę twoje potomstwo jak gwiazdy na niebie i jak piasek na brzegu morza; a twoje potomstwo odziedziczy bramy swoich nieprzyjaciół. 18 I w twoim potomstwie [heb. wezaracha, liczba pojedyncza] będą błogosławione wszystkie narody ziemi, dlatego że posłuchałeś mojego głosu.

(Gen 22:14-18 KJV 1900) 14 And Abraham called the name of that place Jehovah-jireh: as it is said to this day, In the mount of the Lord it shall be seen. (…) 18 And in thy seed [heb. wezaracha, l.poj.] shall all the nations of the earth be blessed; (…)

W kolejnych wersetach trzeciego rozdziału listu do Galacjan Paweł tłumaczył o jakie obiecane błogosławieństwa i o jakiego potomka Abrahama chodziło:

(Ga 3:16) Otóż Abrahamowi i jego potomkowi zostały dane obietnice. Nie mówi: I jego potomkom, jak o wielu, ale jak o jednym: I twemu potomkowi, którym jest Chrystus.

i podsumowuje:

(Gal 3:29) A jeśli należycie do Chrystusa, to jesteście potomstwem [w języku greckim l.poj.] Abrahama, a zgodnie z obietnicą — dziedzicami.

(Gal 3:29 KJV 1900) And if ye be Christ’s, then are ye Abraham’s seed [l.poj.], and heirs according to the promise.

Tak więc mamy tu obietnicę, która co prawda bezpośrednio dotyczyła Izaaka, że wszystkie narody ziemi będą błogosławione, tyle że Izaak w przytoczonym kontekście jest typem (wskazuje na) Chrystusa — nie ma co do tego żadnych wątpliwości. I obietnica ta związana była z wiarą, sprawiedliwością i usprawiedliwieniem. A zatem obietnica w wymiarze duchowym mówiła według Pawła o tym, że poganie którzy uwierzą tak jak Abraham uwierzył, będą usprawiedliwieni. A w wymiarze ziemskim — że będą współdziedzicami ziemi, która została obiecana potomkom Abrahama, Izaaka i Jakuba.

Zauważ, że w historii o ofiarowaniu Izaaka pojawia się góra Pana, baranek, ofiara i nadzieja na zmartwychwstanie. Czyżby jednak Abraham poznał ewangelię łaski Bożej w takiej postaci, jak głosił ją prawie dwa tysiące lat później Paweł? Nie, bo wtedy cały naród Izraela czekałby przez stulecia na Mesjasza, który zostanie zabity jako ofiara dla Boga, po czym zmartwychwstanie:

Genesis 18:19 Znam go [Abrahama] bowiem i wiem, że będzie nakazywał swoim synom i swemu domowi po sobie, aby strzegli drogi PANA oraz czynili sprawiedliwość i sąd (…)

A wiadomo, że tak nie było (zob. część drugą artykułu). Z drugiej strony wydaje się, że całą przytoczoną wyżej historię z 22 rozdziału Księgi Rodzaju sam Pan Jezus ujął w ten sposób:

John 8:56 Abraham, wasz ojciec, z radością pragnął ujrzeć mój dzień. I ujrzał, i radował się.

Abraham ujrzał dzień Chrystusa w typach* i zapowiedziach. Uradował się, że zamiast swojego syna złożył ostatecznie w ofierze baranka, którego „przygotował” sam Bóg. Ale — jak wynika z Listu do Hebrajczyków — nawet, gdyby Abraham nie został w ostatniej chwili powstrzymany od zabicia Izaaka, nie zawahałby się, bo wierzył, że Bóg może go wskrzesić z martwych:

(Hbr 11:17–19) 17 Przez wiarę Abraham, wystawiony na próbę, ofiarował Izaaka. On, który otrzymał obietnicę [w jęz. gr. l.mnoga], złożył w ofierze jednorodzonego syna; (…) 19 Uważał, że Bóg może nawet wskrzesić z martwych, skąd go też otrzymał na podobieństwo zmartwychwstania.

(Heb 11:17–19 KJV 1900) 17 By faith Abraham, when he was tried, offered up Isaac: and he that had received the promises [l.mn.] offered up his only begotten son, (…) 19 Accounting that God was able to raise him up, even from the dead; from whence also he received him in a figure.