Piotr, czyli… skała? (cz. 2)

Czy Jezus nazwał Piotra skałą, na której zbuduje swój kościół? Taka jest przecież oficjalna nauka kościoła rzymskokatolickiego. Czy tak rzeczywiście jest napisane w 18 wersecie z 16 rozdziału Ewangelii według Mateusza, który w polskim przekładzie brzmi:

(Mt 16:18) Ja ci też mówię, że ty jesteś Piotr, a na tej skale zbuduję mój kościół, a bramy piekła go nie przemogą.

W pierwszej części tego artykułu po krótce omówiliśmy cztery różne interpretacje, które współistniały w myśli chrześcijańskiej przez wieki nie powodując specjalnych napięć. Dopiero uparta walka papieża i biskupów z reformą Marcina Lutra przyczyniła się do utrwalenia interpretacji, że to papież jest następcą Piotra, on jest opoką, na której „stoi” cały kościół. Pozostałe trzy interpretacje tego wersetu zostały w rezultacie wyrugowane z teologii katolickiej. Przyjrzeliśmy się także gramatyce i słowom użytym przez Mateusza, które wskazują na to, że interpretacja rzymska jest błędna.

Rozważmy teraz nieco szerszy kontekst, w którym Mateusz umieścił tę obietnicę Pana Jezusa. W wersetach 13-28 rozdziału 16 Ewangelii czytamy (wyróżnienia w cytowanych wersetach moje):

(Mt 16:13–28) 13 A gdy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, pytał swoich uczniów: Za kogo mnie, Syna Człowieczego, uważają ludzie? (…) 15 I zapytał ich: A wy za kogo mnie uważacie? 16 Szymon Piotr odpowiedział: Ty jesteś Chrystusem, Synem Boga żywego. 17 Wtedy Jezus powiedział do niego: Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jonasza, bo nie objawiły ci tego ciało i krew, ale mój Ojciec, (…) 18 Ja ci też mówię, że ty jesteś Piotr, a na tej skale zbuduję mój kościół, a bramy piekła go nie przemogą. 19 I tobie dam klucze królestwa niebieskiego. (…) 20 Wtedy przykazał swoim uczniom, aby nikomu nie mówili, że on, Jezus, jest Chrystusem. 21 I odtąd zaczął Jezus tłumaczyć swoim uczniom, że musi iść do Jerozolimy (…). 22 A Piotr, wziąwszy go na bok, zaczął go strofować, mówiąc: Zmiłuj się nad sobą, Panie! Nie przyjdzie to na ciebie. 23 Lecz on odwrócił się i powiedział do Piotra: Odejdź ode mnie, szatanie! Jesteś dla mnie zgorszeniem, bo nie pojmujesz tego, co Boże, ale to, co ludzkie. 24 Wtedy Jezus powiedział do swoich uczniów: Jeśli ktoś chce pójść za mną, niech się wyprze samego siebie, weźmie swój krzyż i idzie za mną. (…) 25 Bo kto chce zachować swoje życie, straci je, a kto straci swoje życie z mojego powodu, znajdzie je. (…) 27 Syn Człowieczy przyjdzie bowiem w chwale swego Ojca ze swoimi aniołami i wtedy odda każdemu według jego uczynków. 28 Zaprawdę powiadam wam: Są wśród stojących tutaj tacy, którzy nie zakosztują śmierci, aż ujrzą Syna Człowieczego przychodzącego w swoim królestwie.

Przyjrzyjmy się uważnie. Cały ten fragment (prawie wszystkie wersety, tj. 12 z 15) jest skoncentrowany na Mesjaszu i Jego dziele. Nie na Piotrze! Wydaje się to istotnym dodatkowym argumentem, przemawiającym za tym, że w samym środku tego fragmentu, w centrum narracji nie został nagle postawiony Piotr. Tym bardziej, że jest to jedyne miejsce we wszystkich czterech ewangeliach, gdzie Jezus mówił o swoim kościele (więcej o tym tutaj).

Piotr zawsze pierwszy „wyrywał się do odpowiedzi”, ale czy poza tym czy wyróżniał się tak bardzo wśród pozostałych uczniów Jezusa? Czy otrzymał od Boga coś, czego nie otrzymali inni? Sprawdźmy.

Piotr nie był jedynym, który otrzymał zrozumienie spraw dotyczących Mesjasza od Ojca:

(Mt 11:25–26) 25 W tym czasie Jezus powiedział: Wysławiam cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te sprawy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je niemowlętom. 26 Tak, Ojcze, gdyż tak się tobie upodobało.

(Ga 1:15–16) 15 Lecz gdy upodobało się Bogu, który mnie [Pawła – red.] odłączył w łonie mojej matki i powołał swoją łaską; 16 Aby objawić swego Syna we mnie, abym głosił go wśród pogan, natychmiast, nie radząc się ciała i krwi;

Już wcześniej pozostali uczniowe wyznali, że Jezus jest Synem Bożym, Piotr nie był więc pierwszy:

(J 1:49) Odpowiedział mu Natanael: Mistrzu, ty jesteś Synem Bożym, ty jesteś królem Izraela.

(Mt 14:33) Ci zaś [uczniowie -red.], którzy byli w łodzi, podeszli i oddali mu pokłon, mówiąc: Naprawdę jesteś Synem Bożym.

Ale to nie wszystko. Takie wyznanie słyszał Jezus również od ludzi opętanych i duchów nieczystych:

(Mt 8:28–29) 28 (…) zabiegli mu drogę dwaj opętani, (…) 29 I zaczęli krzyczeć: Cóż my mamy z tobą, Jezusie, Synu Boży? (…)

(Mk 3:11) A duchy nieczyste na jego widok padały przed nim i wołały: Ty jesteś Synem Bożym!

Zaś władzę wiązania i rozwiązywania otrzymali też od Pana pozostali uczniowie:

(Mt 18:18) Zaprawdę powiadam wam: Cokolwiek zwiążecie na ziemi, będzie związane i w niebie. A cokolwiek rozwiążecie na ziemi, będzie rozwiązane i w niebie.

Przytoczmy teraz ponownie wersety 22 i 23 z tego samego rozdziału:

(Mt 16:22–23) 22 A Piotr, wziąwszy go na bok, zaczął go strofować, mówiąc: Zmiłuj się nad sobą, Panie! Nie przyjdzie to na ciebie. 23 Lecz on odwrócił się i powiedział do Piotra: Odejdź ode mnie, szatanie! Jesteś dla mnie zgorszeniem, bo nie pojmujesz tego, co Boże, ale to, co ludzkie.

Jeśli założyć, że interpretacja rzymska 18 wersetu jest słuszna, to co zrobić z wersetami 22-23? Chwilę po tym, jak Jezus rzekomo obiecał, że Piotr będzie opoką, na której zostanie zbudowany kościół, nazwał go szatanem! Dlaczego więc tej wypowiedzi Chrystusa zwolennicy „Piotra-opoki” nie potraktują równie poważnie, jak poprzedniej. Albo nawet z większą powagą. Zwróć uwagę, że w 18 wersecie Pan wcale nie powiedział Piotrowi „na tobie zbuduję mój kościół”, a tym razem zwrócił się bezpośrednio do niego: „i powiedział do Piotra: Odejdź ode mnie, szatanie!”

A Ty, szanowny czytelniku, jak myślisz? Czy Jezus postanowił oprzeć na jednym człowieku Kościół Boga? Na człowieku szczerym, gorliwym, oddanym i pełnym zapału, ale równocześnie człowieku małej wiary (zob. Mt 14:31), rzucającym pochopne deklaracje (zob. Mt 26:33), nie potrafiącym towarzyszyć Jezusowi w modlitwie (zob. Mt 26:40), nie rozumiejącym wypełniających się na jego oczach mesjańskich proroctw (zob. Mt 26:51–54) i wreszcie na uczniu, który wyparł się Pana Jezusa trzy razy tej samej nocy (zob. Mt 26:58–75)? Właśnie tak przedstawił go Ewangelista Mateusz, zaś obraz ten uzupełnił Paweł, przypominając Galacjanom o tym, jak publicznie wytknął Piotrowi obłudę:

(Ga 2:11–14) 11 A gdy Piotr przybył do Antiochii, sprzeciwiłem mu się w twarz, bo był godny nagany. 12 Zanim bowiem przyszli niektórzy od Jakuba, jadał razem z poganami. Gdy zaś oni przyszli, odsunął się i odłączył, obawiając się tych, którzy byli z obrzezania. 13 A razem z nim obłudnie postępowali i inni Żydzi, tak że i Barnaba dał się wciągnąć w tę ich obłudę. 14 Lecz gdy zobaczyłem, że nie postępują zgodnie z prawdą ewangelii, powiedziałem Piotrowi wobec wszystkich: Jeśli ty, będąc Żydem, żyjesz po pogańsku, a nie po żydowsku, czemu przymuszasz pogan, aby żyli po żydowsku?

A było to na długo po zmartwychwstaniu i zesłaniu Ducha Świętego. Nie można więc mówić, że Piotr pełniący domniemaną rolę „pierwszego papieża” był nieomylny (jak twierdzi to obecnie teologia katolickiego kościoła rzymskiego) i że sprawował jakąkolwiek nadrzędną władzę. Zastanów się nad tym. Pomyśl. Przypomnij sobie przy tej okazji werset z proroka Jeremiasza:

(Jr 17:5) Tak mówi PAN: Przeklęty człowiek, który ufa człowiekowi i który czyni ciało swoim ramieniem, a od PANA odstępuje jego serce.

(Jer 17:5 KJV 1900) Thus saith the Lord; Cursed be the man that trusteth in man, and maketh flesh his arm, and whose heart departeth from the Lord.

Naprawdę sądzisz, że Jezus oparł na omylnym i grzesznym człowieku swój kościół?

Dodatkowym, często podawanym „argumentem”, przemawiającym za tym, że Piotr otrzymał specjalną funkcję w Kościele, są wersety z ostatniego rozdziału ewangelii według Jana, gdzie czytamy, iż Pan Jezus trzykrotnie polecił (tylko) Piotrowi „Paś moje owce”:

(J 21:15–17) 15 A gdy zjedli, Jezus zapytał Szymona Piotra: Szymonie, synu Jonasza, miłujesz mnie bardziej niż ci? Odpowiedział mu: Tak, Panie, ty wiesz, że cię miłuję. Powiedział do niego: Paś [gr. boske] moje baranki. 16 Zapytał go znowu, po raz drugi: Szymonie, synu Jonasza, miłujesz mnie? Odpowiedział mu: Tak, Panie, ty wiesz, że cię miłuję. Powiedział mu: Paś [gr. pojmajne] moje owce. 17 Zapytał go po raz trzeci: Szymonie, synu Jonasza, miłujesz mnie? I zasmucił się Piotr, że go zapytał po raz trzeci: Miłujesz mnie? I odpowiedział mu: Panie, ty wszystko wiesz, ty wiesz, że cię miłuję. Jezus powiedział do niego: Paś [gr. boske] moje owce.

Jednak komentatorzy przyjmujący taką wersję zdają się nie zauważać faktu, że sam Piotr w swoim liście pisze:

(1P 5:1–4) 1 Starszych, którzy są wśród was, proszę jako również starszy i świadek cierpień Chrystusa oraz uczestnik chwały, która ma się objawić: 2 Paście [gr. pojmanate] stado Boga, które jest wśród was, doglądając go nie z przymusu, ale dobrowolnie, nie dla brudnego zysku, ale z ochotą; 3 I nie jak ci, którzy panują nad dziedzictwem Pana, lecz jako wzór dla stada. 4 A gdy się objawi Najwyższy Pasterz, otrzymacie niewiędnącą koronę chwały.

Przeczytaj uważnie ten ostatni fragment. Piotr poleca innym „starszym” to samo, co Jezus zlecił jemu: „Paście stado Boga”. Ponadto stawia siebie na równi z owymi starszymi. Myślisz, że napisał tak o sobie tylko z powodu wrodzonej skromności? Nie ma tutaj także mowy o przekazywaniu jakiejkolwiek władzy, a więc tzw. „sukcesji”, kolejnym „starszym” (czyli inaczej: biskupom; nieco więcej o wymienności terminów „biskup” i „starszy” tutaj).

W tekście Nowego Testamentu nie ma też żadnej wzmianki o tym, żeby Piotr przekazał swoją władzę jakiemukolwiek następcy. A skoro Piotr miałby być skałą, na której oparty jest Kościół, to wydaje się wręcz niemożliwe, aby ani jeden z autorów nowotestamentowych pism nie wspomniał o takim istotnym wydarzeniu, jak „mianowanie” kolejnego „papieża”. A przecież w pierwszym rozdziale Dziejów Apostolskich Łukasz opisał dość szczegółowo wybór Macieja, który zastąpił Judasza. Czyżby Judasz był ważniejszy od Piotra? Pomyśl nad tym.

Jeśli weźmiemy pod uwagę znacznie szerszy kontekst, a mianowicie cały Nowy Testament, czy znajdziemy w pozostałych księgach potwierdzenie, że Piotr został przez Jezusa ustanowiony pierwszym „papieżem”. Odpowiedź jest krótka: Nie.

W pozostałych ewangeliach nie ma w ogóle wzmianki o tym, że Jezus rzekomo obiecał zbudować swój kościół na Piotrze-skale. U Marka i Łukasza, którzy również relacjonują to wydarzenie, czytamy:

(Mk 8:29–30) 29 Wtedy zapytał ich: A wy za kogo mnie uważacie? A Piotr mu odpowiedział: Ty jesteś Chrystusem. 30 I przykazał im, aby nikomu o nim nie mówili.

(Łk 9:20–21) 20 I powiedział do nich: A wy za kogo mnie uważacie? A Piotr odpowiedział: Za Chrystusa Bożego. 21 Ale on surowo ich napomniał i nakazał, aby nikomu tego nie mówili.

Jak widzisz, nie ma tam ani słowa o jakiejkolwiek misji powierzonej Piotrowi. Ani słowa bezpośredniej odpowiedzi Jezusa danej Piotrowi. Zaś Ewangelista Jan nie wspomina tego wydarzenia w ogóle. Myślisz, że o tak istotnej dla chrześcijan sprawie jak fundament Kościoła Marek i Łukasz zapomnieli wspomnieć?

Nie zapomnieli za to napomknąć o dyskusji uczniów, która odbyła się zaraz po tym, jak Piotr wyznał, że Jezus jest Mesjaszem:

(Mk 9:33–34) 33 I przyszedł do Kafarnaum. A gdy był w domu, zapytał ich: O czym rozmawialiście między sobą w drodze? 34 Lecz oni milczeli. W drodze bowiem rozmawiali między sobą o tym, kto z nich jest największy.

(Łk 9:46) Wszczęła się też między nimi dyskusja o tym, kto z nich jest największy.

ani o zatargu, który miał miejsce w czasie Ostatniej Wieczerzy:

(Łk 22:24) Wszczął się też między nimi spór o to, kto z nich ma być uważany za największego.

Wersety te wskazują, że Jezus nie ustanowił Piotra ani pierwszym, ani najważniejszym, ani największym z Apostołów. W przeciwnym razie te dysputy i kłótnie uczniów nie miałyby miejsca.

A czy Paweł, któremu Pan Jezus Chrystus objawił wszystko, co istotne dla rozwoju Kościoła Boga, napisał coś o prymacie i władzy Piotra? Nie. Napisał za to, że:

(1 Kor 3:11) Nikt bowiem nie może położyć innego fundamentu niż ten, który jest położony, którym jest Jezus Chrystus.

oraz

(Ef 2:20–21) 20 Zbudowani na fundamencie apostołów i proroków, gdzie kamieniem węgielnym jest sam Jezus Chrystus; 21 Na którym cała budowla razem zespolona rośnie w świętą świątynię w Panu;

A sam Piotr tłumaczył w swoim liście:

(1 P 2:4–6) 4 Zbliżając się do niego [do Pana – red.], do kamienia żywego, odrzuconego wprawdzie przez ludzi, ale przez Boga wybranego i drogocennego; 5 I wy sami, jak żywe kamienie, jesteście budowani w duchowy dom, stanowicie święte kapłaństwo, aby składać duchowe ofiary, przyjemne Bogu przez Jezusa Chrystusa. 6 Dlatego mówi Pismo: Oto kładę na Syjonie kamień węgielny, wybrany, drogocenny, a kto w niego wierzy, nie będzie zawstydzony.

Podsumowując zacytowane wyżej fragmenty i przedstawione do tej pory informacje gramatyczne oraz lingwistyczne możemy powiedzieć, że w tekście Pisma Świętego Nowego Testamentu Piotr nie jest przedstawiony jako skała, na której Chrystus buduje swój Kościół, ale jako jeden z pierwszych — i bez wątpienia bardzo ważnych — kamieni tej budowli. Razem z apostołami oraz prorokami Piotr stanowi bowiem fundament tego duchowego i świętego domu, ale fundament posadowiony na masywnej skale, którą sam jednak nie jest.

część trzecia tutaj

  • Ilustracja pochodzi z: The Illuminated Bible, containing the Old and New Testaments, translated out of the original tongues, and with the former translations diligently compared and revised . . . embellished with sixteen hundred historical engravings by J. A. Adams, more than fourteen hundred of which of which are from original designs by J. G. Chapman. New-York, Harper & Brothers, Publishers, 82 Cliff-Street, 1846.
  • Wszystkie cytaty (chyba, że zaznaczono inaczej) pochodzą z tzw. Uwspółcześnionej Biblii Gdańskiej (2017). Pismo Święte. Stary i Nowy Testament, pilnie i wiernie przetłumaczone w 1632 roku z języka greckiego i hebrajskiego na język polski z uwspółcześnioną gramatyką i uaktualnionym słownictwem. Toruń: Fundacja Wrota Nadziei.
  • Cytaty oznaczone (KJV 1900) pochodzą z The Holy Bible: King James Version. (2009). (Electronic Edition of the 1900 Authorized Version). Bellingham, WA: Logos Research Systems, Inc.
  • Ewentualne odstępstwa od opublikowanego w UBG i KJV tekstu są niezamierzone i są jedynie wynikiem pomyłek podczas kopiowania lub redakcji tekstu w wersji elektronicznej.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *