Powróćmy do świętego ludu Izraela. Ponieważ składa się on z ludzi mających wolną wolę, a nie z materialnych przedmiotów, równolegle z zadeklarowaniem świętości narodu żydowskiego, Bóg wzywa go do tego, aby był święty (wyróżnienia w cytowanych wersetach moje):
(Kpł 11:44–45) 44 (…) Uświęcajcie się [heb. wehithqaddisztem] więc i bądźcie świętymi [heb. qedoszim], bo ja jestem święty [heb. qadosz]. I nie zanieczyszczajcie się żadnym zwierzęciem pełzającym po ziemi. 45 Gdyż ja jestem PAN, który was wyprowadził z ziemi Egiptu, aby być waszym Bogiem. Bądźcie więc świętymi [heb. qedoszim], bo ja jestem święty [heb. qadosz].
(Kpł 19:1–2) 1 Potem PAN powiedział do Mojżesza: 2 Przemów do całego zgromadzenia synów Izraela i powiedz im: Bądźcie święci [heb. qedoszim], bo ja, PAN, wasz Bóg, jestem święty [heb. qadosz].
(Kpł 20:7–8,26) 7 Uświęcajcie się [heb. wehithqaddisztem] więc i bądźcie święci [heb. qedoszim], bo ja jestem PAN, wasz Bóg. 8 Będziecie przestrzegać moich ustaw i wypełniać je. Ja jestem PAN, który was uświęca [heb. meqaddiszkhem]. (…) 26 I będziecie dla mnie święci [heb. qedoszim], bo ja, PAN, jestem święty [heb. qadosz] i oddzieliłem was od innych narodów, abyście byli moimi.
Nie można jednak powyższych krótkich fragmentów wyrywać z kontekstu. Wersety 44 i 45 znajdują się w podsumowaniu rozdziału dotyczącego szczegółowego rozróżniania zwierząt czystych i nieczystych oraz zakazu spożywania tych ostatnich. Natomiast wersety z rozdziałów 19 i 20 Księgi Kapłańskiej są umieszczone w kontekście nakazów i zakazów dotyczących tak życia codziennego, jak i przestrzegania rozmaitych zasad etycznych, moralnych, czy też religijnych: nie będziecie się zwracać do bożków i nie czyńcie sobie odlewanych bogów; nie będziecie kraść; nie będziecie oszukiwać i nie będziecie okłamywać jeden drugiego; nie będziecie uciskać swego bliźniego i nie będziecie go wyzyskiwać, nie będziecie złorzeczyć głuchemu; nie będziecie szerzyć oszczerstw; nie będziecie w swoim sercu nienawidzić swego brata; nie będziecie jeść niczego z krwią; będziecie przestrzegać moich szabatów; nie będziecie uprawiać wróżbiarstwa ani czarów; nie będziecie się zwracać do czarowników ani szukać rady u wróżbitów; nie czyńcie nieprawości w sądzie, w miarach, w wagach i w objętości; ktokolwiek z synów Izraela złoży Molochowi w ofierze kogoś ze swego potomstwa, poniesie śmierć; mężczyzna, który dopuści się cudzołóstwa z czyjąś żoną poniesie śmierć, zarówno cudzołożnik — jak i cudzołożnica itd.
Tak więc z jednej strony to Bóg uświęca swój wybrany naród, ale z drugiej strony stawia przed nim szereg bardzo konkretnych wymagań, które powinny być odpowiedzią na wezwanie: „Bądźcie święci”. Ponieważ Izraelici są ludem Pana, który ich wyprowadził z Egiptu, więc powinni wykonywać to, co Bóg im nakazuje, a nie to, co im się wydaje słuszne i sprawiedliwe. Bóg zresztą zadbał o to, żeby Jego lud codziennie przypominał sobie — i wypełniał — dane mu przykazania:
(Lb 15:38–40) 38 Przemów do synów Izraela i powiedz im, aby robili sobie frędzle na skrajach swoich szat przez wszystkie pokolenia, (…) 39 I będziecie mieć te frędzle, żebyście na nie spoglądali i przypominali sobie wszystkie przykazania PANA, aby je wypełnić, a nie podążali za własnym sercem i własnymi oczami, za którymi idąc, cudzołożylibyście; 40 Abyście pamiętali i wypełniali wszystkie moje przykazania, i byli święci [heb. qedoszim] dla waszego Boga.
Przy tej okazji, przypomnij sobie, jak Pan Jezus upominał Żydów, którzy przyszli słuchać Jego nauk:
(Łk 6:46) Dlaczego więc mówicie do mnie: Panie, Panie, a nie robicie tego, co mówię?
Naród wybrany, uświęcany przez Boga i wezwany do świętości, został też zobowiązany do zachowywania/przestrzegania pewnych dni, których położenie w kalendarzu było precyzyjnie określone: dni szabatu oraz dni świąt. Szabat — siódmy dzień tygodnia — jest wielokrotnie nazywany w Biblii „świętym szabatem”, a jego nieprzestrzeganie było karane śmiercią:
(Wj 16:23) (…) Oto co PAN mówił: Jutro będzie odpoczynek, święty szabat dla PANA [heb. szabbath qodesz la JHWH]. (…)
(Wj 31:15) (…) siódmy dzień jest szabatem odpoczynku, świętym [heb. qodesz] dla PANA. Ktokolwiek wykona pracę w dniu szabatu, poniesie śmierć.
Natomiast specjalne święta, które Pan dał Izraelowi i nakazał ich uroczyste obchodzenie, były nazywane „świętymi zgromadzeniami”. Ale także i szabat, szczególny dzień odpoczynku, był tak nazywany. Wszystkie te dni są wymienione w 23 rozdziale Księgi Kapłańskiej:
(Kpł 23:1–18) 1 I PAN powiedział do Mojżesza: 2 Przemów do synów Izraela i powiedz im: Uroczyste święta PANA, które będziecie ogłaszać jako święte zgromadzenia. (…) 3 Przez sześć dni będziecie wykonywać pracę, ale siódmy dzień będzie szabatem odpoczynku, świętym zgromadzeniem, nie będziecie wykonywać wtedy żadnej pracy. Jest to szabat PANA we wszystkich waszych domach. 4 Oto uroczyste święta PANA, święte zgromadzenia, które będziecie ogłaszać w ich oznaczonych porach: 5 W pierwszym miesiącu, czternastego dnia tego miesiąca, o zmierzchu, jest Pascha PANA. 6 A piętnastego dnia tego miesiąca będzie Święto Przaśników dla PANA. Przez siedem dni będziecie jeść przaśne chleby. 7 Pierwszego dnia będziecie mieć święte zgromadzenie. (…) 8 (…) Siódmego dnia będzie święte zgromadzenie. (…) 10 (…) Gdy wejdziecie do ziemi, którą wam daję, i będziecie zbierać plony, wtedy przyniesiecie do kapłana snop z pierwocin waszego plonu. 11 I on będzie kołysał tym snopem przed PANEM (…) Nazajutrz po szabacie kapłan będzie nim kołysał. (…) [jest to Święto Pierwocin, ang. Firstfruits — red.] 15 I odliczycie sobie od pierwszego dnia po szabacie, od dnia, w którym przynieśliście snop kołysania, siedem pełnych tygodni. 16 Aż do pierwszego dnia po siódmym szabacie odliczycie pięćdziesiąt dni i wtedy złożycie PANU nową ofiarę pokarmową. (…) 21 I ogłosicie w tym dniu święto; będzie to dla was święte zgromadzenie. (…) 24 (…) W siódmym miesiącu, pierwszego dnia tego miesiąca, będziecie mieli szabat, upamiętnienie przez trąbienie, święte zgromadzenie. (…) 27 Lecz dziesiątego dnia tego siódmego miesiąca będzie Dzień Przebłagania. Będzie to dla was święte zgromadzenie; (…) 32 Będzie to dla was szabat odpoczynku i będziecie trapić swoje dusze. (…) 34 (…) Piętnastego dnia tego siódmego miesiąca będzie Święto Namiotów przez siedem dni dla PANA. 35 Pierwszego dnia będzie święte zgromadzenie. (…) 36 (…) Ósmego dnia będziecie mieć święte zgromadzenie (…) 39 Piętnastego dnia siódmego miesiąca, gdy zbierzecie plony ziemi, będziecie obchodzili święto dla PANA przez siedem dni; w pierwszym dniu będzie odpoczynek, także w ósmym dniu będzie odpoczynek. (…) 42 Przez siedem dni będziecie mieszkać w szałasach. (…) 44 I ogłosił Mojżesz synom Izraela te święta PANA.
Zwróćmy uwagę na kilka kwestii. Po pierwsze, zarówno szabat, jak i wszystkie pozostałe święta są „dla” (heb. la — w kierunku) Pana lub też są nazwane wprost „świętami Pana”. Po drugie, część z tych świątecznych dni była jak dni szabatu, ponieważ nie wolno było wtedy wykonywać żadnej pracy (fragmenty wersetów, które o tym mówią, zostały w powyższym cytacie opuszczone). W Nowym Testamencie, w Ewangelii według Jana, jest wzmianka o takim właśnie dniu w czasie święta Paschy:
(J 19:31) Wtedy Żydzi, aby ciała nie zostały na krzyżu na szabat, ponieważ był dzień przygotowania (bo ten dzień szabatu był wielkim dniem), prosili Piłata, aby połamano im golenie i zdjęto ich.
(J 19:31 KJV 1900) The Jews therefore, because it was the preparation, that the bodies should not remain upon the cross on the sabbath day, (for that sabbath day was an high day,) (…)
Po trzecie wreszcie, święta te były (lub są) zapowiedzią przyszłych wydarzeń. Święta wiosenne – Pascha (Pesach) i Święto Przaśników (Hag haMatzah) oraz Święto Pierwocin (Sfirat HaOmer / Jom haBikkurim) zapowiadały śmierć i zmartwychwstanie Jezusa. Letnie Święto Tygodni (Szawuot; gr. Pentekoste) zapowiadało zesłanie Ducha Świętego, ale też jest zapowiedzią żniwa, które obejmie w końcu „cały Izrael” (zob. Rz 11:26). Natomiast święta jesienne — Święto Trąbek (Jom Teruah / Rosz haSzana), Dzień Pojednania (Jom Kippur) oraz Święto Namiotów (Sukkot) — zapowiadają wydarzenia związane z powrotem Pana Jezusa Chrystusa na ziemię. Jeśli chcesz wiedzieć, szanowny czytelniku, o jakie wydarzenia chodzi w tym wypadku, sięgnij do Biblii. Szczególnie do Księgi Daniela — gdzie w 7 rozdziale, w którym prorok opisuje swoje widzenie/proroctwo dotyczące czasów ostatecznych — znajdziesz słowo qaddisz, czyli aramejski odpowiednik hebrajskiego qodesz. Ostatni werset tego widzenia brzmi:
(Dn 7:27) A królestwo, władza i wielkość królestwa pod całym niebem zostaną oddane ludowi świętych Najwyższego [heb. le am qaddisze eljonin], którego królestwo będzie królestwem wiecznym, a wszystkie zwierzchności będą mu służyć i jego słuchać.
Zajrzyj też do Księgi Objawienia świętego Jana, w której między innymi czytamy:
(Ap 19:11–16) 11 Potem zobaczyłem niebo otwarte, a oto koń biały, a ten, który na nim siedział, nazywa się Wiernym i Prawdziwym i w sprawiedliwości sądzi i walczy. 12 Jego oczy były jak płomień ognia, a na jego głowie było wiele koron. I miał wypisane imię, którego nikt nie zna, tylko on sam. 13 Ubrany był w szatę zmoczoną we krwi, a jego imię brzmi: Słowo Boże. 14 A wojska w niebie podążały za nim na białych koniach, ubrane w bisior biały i czysty. 15 A z jego ust wychodził ostry miecz, aby nim pobił narody. On bowiem będzie rządził nimi laską żelazną i on wyciska w tłoczni wino zapalczywości i gniewu Boga Wszechmogącego. 16 A na szacie i na biodrze ma wypisane imię: Król królów i Pan panów.
Ostatnim z hebrajskich słów Starego Testamentu, które tłumaczone jest na „święty”, jest chasid, które z kolei pochodzi od rdzenia chesed oznaczającego miłosierdzie, dobroć, łaskawość. Hebrajski rzeczownik chasid, w zależności od kontekstu, jest przekładany na: święty, miłosierny lub pobożny. Pierwszy raz spotykamy go w tekście biblijnym w Księdze Powtórzonego Prawa, w trudnym do interpretacji wersecie będącym częścią błogosławieństwa, które padło z ust Mojżesza:
(Pwt 33:8) A o Lewim powiedział: Niech twoje Tummim i Urim będą przy twoim świętym [heb. isz chasidekha], którego doświadczyłeś w Massa, z którym spierałeś się u wód Meriba;
(Deut 33:8 KJV 1900) And of Levi he said, Let thy Thummim and thy Urim be with thy holy one, Whom thou didst prove at Massah, And with whom thou didst strive at the waters of Meribah;
Wnioski, które można wyciągnąć z dokładniejszego studium tego wersetu w kontekście wspomnianych w nim wydarzeń i objawienia Nowego Testamentu, mogą być dla wielu osób zgłębiających Słowo Boże zaskakujące. Podobnie trudny do interpretacji jest kolejny werset ze zwrotem „twój święty”:
(Ps 89:19) Powiedziałeś wtedy w widzeniu do twego świętego [heb. chasidejkha]: Udzieliłem pomocy mocarzowi, wywyższyłem wybranego z ludu.
W większości komentarzy możemy przeczytać, że ów „święty” to prorok Natan. Niektórzy z kolei, że dotyczy proroków Samuela, Natana i Gada. Ale dokładniejsze przyjrzenie się temu wersetowi oraz dalszej części psalmu 89 i porównanie jego treści ze słowami proroków skierowanymi do Dawida (zob. księgi Samuela, Królewska i Kronik) sugeruje, że raczej chodzi o kogoś zgoła innego. Jednak rozważanie tego kim jest „twój święty” w obu zacytowanych wersetach zostawiam Tobie, szanowny czytelniku.
Trzeci werset, w którym pojawia się zwrot „twój święty”, znajduje się w psalmie 16:
(Ps 16:10) Nie zostawisz bowiem mojej duszy w piekle ani nie dopuścisz swemu Świętemu [heb. chasidekha] doznać zniszczenia.
Cały ten psalm jest proroctwem i dotyczy Mesjasza, czyli Jezusa Chrystusa. Trzeba zaznaczyć, że proroctwa w psalmach są często tak skonstruowane, iż czasem bardzo trudno jest stwierdzić, kto się w nich wypowiada. Podobie jest i w tym przypadku, kiedy to z ust Dawida padają słowa, które (gramatycznie w pierwszej osobie) mógłby wypowiedzieć Jezus. Werset ten cytują zarówno Piotr (zob. mowę w Jerozolimie w święto Tygodni, Dz 2) jak i Paweł (zob. mowę w synagodze w Antiochii — Dz 13) nie pozostawiając wątpliwości, że werset ten zapowiadał śmierć i zmartwychwstanie Mesjasza. Cały ten psalm jest niezwykle interesujący i zachęcamy do jego dogłębnego przestudiowania. A jeżeli jesteś katolikiem, zastanów się szczególnie nad zdaniem z wersetu czwartego (przekład UBG nie jest niestety w tym wypadku dobry, dlatego podajemy go również w wersji angielskiej King James Bible):
(Ps 16:4) Rozmnożą się boleści tych, którzy chodzą za obcymi bogami. Nie złożę im ofiar z krwi i nie wymówię ich imion swoimi ustami.
[słowa „im” nie ma w tekście hebrajskim, w tym miejscu jest hebrajski zaimek hem, taki sam jak dalej („ich imion”), a więc powinno być: „ich ofiar”, tak też jest w Biblii Gdańskiej z 1632 r. („ofiar ich”)]
(Psalm 16:4 KJV 1900) Their sorrows shall be multiplied that hasten after another god: Their drink offerings of blood will I not offer, Nor take up their names into my lips.
Rzeczownik chasid najczęściej jednak występuje w liczbie mnogiej i oznacza grupę świętych (ang. saints). Znajdziemy go 15 razy w psalmach oraz po jednym razie w księgach Samuela, Kronik i Przysłów. Prawie zawsze wyrazowi temu towarzyszy zaimek dzierżawczy „jego”, a więc są to świeci należący do Pana:
(1 Sm 2:9) [Pan – red.] Strzeże stóp swych świętych [heb. chasido], (…)
[tekst polski w UBG jest w tym miejscu niejednoznaczny („swoje święte stopy” czy „stopy swoich świętych”), znacznie lepszy przekład mamy w Biblii Brzeskiej: Nogi świętych swych zachowa]
(1 Sm 2:9 KJV 1900) He will keep the feet of his saints, (…)
(Ps 50:5) Zgromadźcie mi moich świętych [heb. chasidaj], którzy zawarli ze mną przymierze przez ofiarę.
(Ps 149:1–9) 1 Alleluja. Śpiewajcie PANU nową pieśń; niech jego chwała zabrzmi w zgromadzeniu świętych [heb. chasidim]. 2 Niech Izrael cieszy się swoim Stwórcą; niech synowie Syjonu radują się swoim Królem. 3 Niech chwalą jego imię tańcem; niech grają mu na bębnie i na harfie. 4 PAN bowiem swój lud upodobał sobie; zdobi pokornych zbawieniem. 5 Niech święci [heb. chasidim] się radują w chwale Bożej, niech śpiewają na swych posłaniach. 6 Niech chwała Boża będzie na ich ustach, a miecz obosieczny w ich rękach; 7 Aby dokonali zemsty na poganach i ukarali narody; 8 Aby zakuli ich królów w kajdany, a ich dostojników w żelazne okowy; 9 Aby wykonali na nich zapisany wyrok. Taka jest chwała wszystkich jego świętych [heb. chasidajw]. Alleluja.
Psalm 149 doktrynalnie dotyczy czasów Millenium, kiedy Pan osobiście będzie królował Jerozolimie. Zwróć uwagę na wyróżnione w tekście słowa: „Izrael”, „synowie Syjonu”, „swój lud”, „zapisany wyrok”. Nie będziemy dokładniej analizować treści ani proroctw tego psalmu. Zachęcam Cię, szanowny czytelniku, do samodzielnego studium. Z pomocą przyjdą niewątpliwie następujące fragmenty Biblii: Ps 1:5; Ps 22:22–25; Ps 35:18; Ps 40:9; Ef 3:15; Łk 19:27; Mt 13:42; Mt 22:13; 2 Tes 1:8; Rev 19:20; 1 Kor 6:1–3; J 12:47–48; Heb 10:13; Pwt 32:35-43; Iz 34:8; Iz 35:4; Iz 59:17; Mt 25:32; Jl 3:2; Ps 2:1, 8; Ps 9:5–19; Ps 10:16; Ps 18:43; Ps 33:10; Ps 46:10; Ps 47:8; Ps 59:5–8; Ps 79:6; Ps 98:2; Ps 102:15; Ps 110:6; Jl 3:6–8.
- Ilustracja własna; zamieszczamy je na licencji: Creative Commons BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach).
- Wszystkie cytaty (chyba, że zaznaczono inaczej) pochodzą z tzw. Uwspółcześnionej Biblii Gdańskiej (2017). Pismo Święte. Stary i Nowy Testament, pilnie i wiernie przetłumaczone w 1632 roku z języka greckiego i hebrajskiego na język polski z uwspółcześnioną gramatyką i uaktualnionym słownictwem. Toruń: Fundacja Wrota Nadziei.
- Cytaty oznaczone (KJV 1900) pochodzą z The Holy Bible: King James Version. (2009). (Electronic Edition of the 1900 Authorized Version). Bellingham, WA: Logos Research Systems, Inc.
- Ewentualne odstępstwa od opublikowanego w UBG i KJV tekstu są niezamierzone i są jedynie wynikiem pomyłek podczas kopiowania lub redakcji tekstu w wersji elektronicznej.