Jeśli miałeś kiedyś w ręku Biblię, to wiesz, że to dosyć gruba książka. Przeczytałeś ją kiedykolwiek w całości? A może nigdy nie zajrzałeś do środka…?
Tekst Biblii jest podzielony na dwie główne części: Stary Testament i Nowy Testament. Stary Testament składa się z 39 ksiąg, a Nowy — z 27, przy czym Stary Testament to aż 3/4 całego tekstu. Razem 66 ksiąg.
Księgi Starego Testamentu były spisywane przez około 1000 lat, a ostatnia z nich — księga Malachiasza — w piątym wieku przed Chrystusem. Księgi te zostały napisane w języku hebrajskim (poza kilkoma akapitami w języku aramejskim). Księgi Nowego Testamentu były spisane w ciągu kilkudziesięciu lat, wszystkie w pierwszym wieku po Chrystusie — w języku greckim. Autorów ksiąg zawartych w Biblii było w sumie kilkudziesięciu. Kim byli i kiedy żyli? Wymienię większość z nich, w kolejności chronologicznej (podane stulecia dotyczą oczywiście okresu przed Chrystusem).
Autorzy ksiąg Starego Testamentu:
– Mojżesz (15. wiek przed Chrystusem), wychowany na dworze faraona,
– Jozue (15./14. w.), sługa i następca Mojżesza,
– Samuel (11. w.), sędzia i prorok,
– Dawid (11. w.), król,
– Salomon (10. w.), król,
– Joel (9. w.), nic pewnego o nim nie wiadomo,
– Jonasz (9./8. w.), nic pewnego o nim nie wiadomo,
– Amos (8. w.), pasterz i zbieracz owoców sykomory,
– Izajasz (8. w.), arystokrata,
– Ozeasz (8. w.), nic pewnego o nim nie wiadomo,
– Micheasz (8. w.), nic pewnego o nim nie wiadomo,
– Nahum (7. w.), nic pewnego o nim nie wiadomo,
– Sofoniasz (7. w.), pochodził z rodziny królewskiej,
– Habakuk (7. w.), nic pewnego o nim nie wiadomo,
– Jeremiasz (7./6. w.), pochodził z (prawdopodobnie) zamożnej rodziny kapłańskiej,
– Daniel (6. w.), wysoki urzędnik na dworze królewskim w Babilonie,
– Ezechiel (6. w.), pochodził z rodziny kapłańskiej, prawdopodobnie wpływowej,
– Abdiasz (6. w.), zarządca na dworze króla izraelskiego Ahaba,
– Aggeusz (6. w.), nic pewnego o nim nie wiadomo,
– Zachariasz (6. w.), kapłan,
– Ezdrasz (5. w.), kapłan, uczony w Piśmie,
– Nehemiasz (5. w.), podczaszy króla perskiego Artakserksesa, namiestnik podczas odbudowy Jerozolimy,
– Malachiasz (5. w.), nic pewnego o nim nie wiadomo;
Autorzy Ksiąg Nowego Testamentu
(pierwszy wiek po Chrystusie):
– Mateusz, poborca podatkowy (pracował dla Rzymian),
– Marek, pochodził z zamożnej rodziny w Jerozolimie,
– Łukasz, lekarz,
– Jan, rybak,
– Paweł, faryzeusz,
– Piotr, rybak.
Zauważ, że autorzy poszczególnych ksiąg Biblii reprezentują praktycznie wszystkie warstwy społeczne i wszyscy byli Izraelitami. Wiem, powszechna opinia jest taka, że Łukasz był prawdopodobnie Grekiem, ale to nie jest miejsce na dyskusję nad tym problemem.
Tak więc pod koniec pierwszego wieku po Chrystusie były już spisane wszystkie księgi Biblii: księgi należące do Starego Testamentu przez stulecia pieczołowicie i z wielką uwagą przepisywane przez Żydów oraz księgi należące do Nowego Testamentu z zapałem i wiernością przepisywane przez chrześcijan (oczywiście na samym początku, przez krótki okres, wszyscy chrześcijanie byli Żydami). A po co przepisywali? Bo materiały na których ówcześnie zapisywano dosyć łatwo się niszczyły (w miarę używania i starzenia się), i oczywiście po to, żeby mieć więcej kopii Słowa Bożego.
Wrócę w tym miejscu do kwestii autorstwa Biblii. Otóż według samego tekstu Biblii, tak naprawdę autorem zapisanych słów i przekazanych w tekście informacji jest sam Bóg:
(2 Tm 3:15–16) 15 I ponieważ od dziecka znasz Pisma [gr. grammata; to greckie słowo oznacza również „litery” – red.] święte, które cię mogą uczynić mądrym ku zbawieniu przez wiarę, która jest w Chrystusie Jezusie. 16 Całe Pismo [gr. grafe] jest natchnione przez Boga i pożyteczne do nauki, do strofowania, do poprawiania, do wychowywania w sprawiedliwości;
(2 P 1:19–21) 19 Mamy też mocniejsze słowo prorockie, a wy dobrze czynicie, trzymając się go jak lampy, która świeci w ciemnym miejscu, dopóki dzień nie zaświta i jutrzenka nie wzejdzie w waszych sercach; 20 To przede wszystkim wiedząc, że żadne proroctwo Pisma [gr. grafes] nie podlega własnemu wykładowi. 21 Nie z ludzkiej bowiem woli przyniesione zostało kiedyś proroctwo, ale święci Boży ludzie przemawiali prowadzeni przez Ducha Świętego.
Przytoczone fragmenty dotyczą w zasadzie ksiąg Starego Testamentu. Co w takim razie z księgami Nowego Testamentu? Otóż sam Pan Jezus obiecał apostołom, że nie będą zdani tylko na własną, ludzką, często ułomną pamięć o wydarzeniach, które przeżyli i naukach, których wysłuchali:
(J 14:26) Lecz Pocieszyciel, Duch Święty, którego Ojciec pośle w moim imieniu, on nauczy was wszystkiego i przypomni wam wszystko, co wam powiedziałem.
A Piotr w swoim drugim liście mówi, co prawda nie wprost, że listy Pawła — który do grona 12 apostołów nie należał — to też (natchnione) Pisma:
(2 P 3:15–16) 15 A cierpliwość naszego Pana uważajcie za zbawienie, jak i nasz umiłowany brat Paweł według danej mu mądrości pisał do was; 16 Jak też mówi o tym we wszystkich listach. Są w nich pewne rzeczy trudne do zrozumienia, które, podobnie jak inne Pisma [gr. grafas], ludzie niedouczeni i nieutwierdzeni przekręcają ku swemu własnemu zatraceniu.
Sam tekst Biblii dowodzi, że nie pochodzi tylko od ludzi. Dlaczego? Bo nie da się wytłumaczyć istnienia książki pisanej przez półtora tysiąca lat, przez autorów z różnych miejsc, epok i środowisk, która jest w całości spójna i nie zawiera wewnętrznych sprzeczności ani błędów, jeśli ktoś nie czuwałby nad tym całym procesem. Ponadto w księgach Biblii zostały zapisane proroctwa — czasem niezrozumiałe dla samych piszących — na długo przed zapowiadanymi wydarzeniami (więcej o tym tutaj). Mało tego, oryginalny tekst Biblii (tj. hebrajski i grecki) posiada właściwości, które z punktu widzenia matematyki i statystyki, nie mogą być dziełem przypadku; niemożliwe było też ich „zaprojektowanie” przez autorów, nawet gdyby mogli dysponować komputerem (rozwinięcie tego tematu znacznie przekracza ramy niniejszego artykułu).
Jeszcze raz powtórzę, Biblia nie zawiera wewnętrznych sprzeczności ani błędów (w tym geograficznych czy historycznych). Wszystkie odkrycia archeologiczne potwierdzają przekaz biblijny. Rzekome setki błędów i nieścisłości wskazywanych w tekście Biblii, to wynik albo zwykłego niezrozumienia (czyt. lenistwa/ignorancji/arogancji), albo też — mówiąc ogólnikowo — „złego” tłumaczenia oryginalnego tekstu, którym posługują się osoby twierdzące, że Biblia jest pełna błędów. O ile mi wiadomo, nikt do tej pory nie udowodnił, że tekst tzw. Biblii Króla Jakuba, w języku angielskim, opublikowanej w 1611 roku zawiera jakikolwiek błąd (nie mówię o pomyłkach w druku), chociaż na ten temat toczą się bez końca zaciekłe debaty, tak między profesorami i doktorami, jak i między „zwyczajnymi czytelnikami”.
O czym jest Biblia? Biblia to przede wszystkim księga historyczna. Jesteś zaskoczony? Po drugie, prawie cała historia zawarta w Biblii została spisana przez bezpośrednich świadków/uczestników opisanych w niej wydarzeń lub też na podstawie informacji uzyskanych od osób, które brały w nich udział. Po trzecie, znaczna część historii przedstawionych w Biblii została spisana z wyprzedzeniem, to znaczy autorzy pisali o wydarzeniach, które miały (mają) nadejść dopiero za kilka, kilkaset lat, czy kilka tysięcy lat. Część z zapowiedzianych zdarzeń już miała miejsce, nie ma zatem rozsądnego powodu, aby sądzić, że pozostałe proroctwa się nie spełnią. O jakie proroctwa chodzi? Jeśli chcesz wiedzieć, weź do ręki Biblię i czytaj.
W Biblii jest opowiedziana cała historia człowieka i świata od początku jego istnienia:
(Rdz 1:1) Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię.
aż po jego „odnowienie”:
(Ap 21:1) Potem zobaczyłem nowe niebo i nową ziemię. (…)
Historia ta jest opowiedziana z perspektywy Boga, który (jak się wydaje) postanowił, żeby w Biblii zostało zapisane wszystko to, co w jakiś sposób dotyczy Pana Jezusa Chrystusa, najważniejszej osoby w historii ludzkości. Paweł w listach do Efezjan i Rzymian napisał:
(Ef 1:3–10) 3 Błogosławiony niech będzie Bóg i Ojciec naszego Pana Jezusa Chrystusa, który pobłogosławił nas wszelkim duchowym błogosławieństwem w miejscach niebiańskich w Chrystusie. 4 Jak nas wybrał w nim przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nienaganni przed jego obliczem w miłości. 5 Przeznaczył nas dla siebie, ku usynowieniu przez Jezusa Chrystusa, według upodobania swojej woli; 6 Dla uwielbienia chwały swojej łaski, którą obdarzył nas w umiłowanym; 7 W którym mamy odkupienie przez jego krew, przebaczenie grzechów, według bogactwa jego łaski; 8 Którą nam hojnie okazał we wszelkiej mądrości i roztropności; 9 Oznajmiając nam tajemnicę swojej woli, według swego upodobania, które sam w sobie postanowił; 10 Aby w zarządzeniu pełni czasów wszystko zebrał w jedno w Chrystusie, i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi.
(Rz 10:9–11) 9 Jeśli ustami wyznasz Pana Jezusa i uwierzysz w swoim sercu, że Bóg wskrzesił go z martwych, będziesz zbawiony. 10 Sercem bowiem wierzy się ku sprawiedliwości, a ustami wyznaje się ku zbawieniu. 11 Mówi bowiem Pismo: Każdy, kto w niego wierzy, nie będzie zawstydzony.
I jest jeszcze jeden temat, który chciałbym poruszyć w tym krótkim artykule. Główny wątek przewijający się przez całą Biblię, to królestwo. Znów zaskoczony? Słowa „królestwo”, „król” i „królować” występują w tekście Biblii w sumie ponad 3600 razy. Ponieważ w Biblii jest 1189 rozdziałów, więc średnio 3 razy w każdym rozdziale jest mowa o królu lub królestwie (zakładając, że przeciętna Biblia, bez rozbudowanych komentarzy, ma około 1400 stron, to o królestwie jest mowa 5 razy na każdej kartce). Począwszy od pierwszego królestwa — Babel — wymienionego w Księdze Rodzaju:
(Rdz 10:8–10) 8 Kusz spłodził Nimroda, który zaczął być mocarzem na ziemi (…). 10 Początkiem jego królestwa były Babel, Erek, Akkad i Kalne w ziemi Szinear.
przez całą historię opisaną w Biblii przewijają się walczący ze sobą królowie i ich królestwa, a opisy wojen i prześladowań prawie nie znikają z jej kart. Ale w ostatniej księdze Biblii, Objawieniu św. Jana, Apostoł — pisząc historię z wyprzedzeniem — opisuje jak te ludzkie zmagania o ziemię i władzę się skończą:
(Ap 11:15–17) 15 I zatrąbił siódmy anioł, i odezwały się donośne głosy w niebie mówiące: Królestwa świata stały się królestwami naszego Pana i jego Chrystusa i będzie królować na wieki wieków. 16 A dwudziestu czterech starszych, którzy siedzą przed Bogiem na swoich tronach, upadło na twarze i oddało Bogu pokłon; 17 Mówiąc: Dziękujemy tobie, Panie Boże Wszechmogący, który jesteś i który byłeś, i który masz przyjść, że wziąłeś swą potężną moc i objąłeś królestwo.
(Ap 19:11–16) 11 Potem zobaczyłem niebo otwarte, a oto koń biały, a ten, który na nim siedział, nazywa się Wiernym i Prawdziwym i w sprawiedliwości sądzi i walczy. 12 Jego oczy były jak płomień ognia, a na jego głowie było wiele koron. I miał wypisane imię, którego nikt nie zna, tylko on sam. 13 Ubrany był w szatę zmoczoną we krwi, a jego imię brzmi: Słowo Boże. 14 A wojska w niebie podążały za nim na białych koniach, ubrane w bisior biały i czysty. 15 A z jego ust wychodził ostry miecz, aby nim pobił narody. On bowiem będzie rządził nimi laską żelazną i on wyciska w tłoczni wino zapalczywości i gniewu Boga Wszechmogącego. 16 A na szacie i na biodrze ma wypisane imię: Król królów i Pan panów.
Postscriptum
Słowo Biblia pochodzi od słowa greckiego (w liczbie mnogiej) ta biblia — „pisma, zwoje, księgi”, a zatem oznacza po prostu „księgi”. W Polsce Biblię nazywa się zazwyczaj Pismem Świętym. Biblia zawiera 66 natchnionych ksiąg. Natomiast w tzw. tradycji rzymsko-katolickiej uznaje się, że Biblia ma 73 księgi; w tradycji anglikańskiej — 80; w tradycji prawosławnej — 89 (ale Rosyjski Przekład Synodalny ma 77 ksiąg). Te różnice wynikają z faktu, że na podstawie „autorytetu” ludzi, którzy stali na czele rozmaitych organizacji kościelnych, do Biblii z czasem dodano tzw. pisma apokryficzne (nazywane naukowo: deuterokanonicznymi lub trytokanonicznymi).- Ilustracja pochodzi z: The Illuminated Bible, containing the Old and New Testaments, translated out of the original tongues, and with the former translations diligently compared and revised . . . embellished with sixteen hundred historical engravings by J. A. Adams, more than fourteen hundred of which of which are from original designs by J. G. Chapman. New-York, Harper & Brothers, Publishers, 82 Cliff-Street, 1846.
- Wszystkie cytaty (chyba, że zaznaczono inaczej) pochodzą z tzw. Uwspółcześnionej Biblii Gdańskiej (2017). Pismo Święte. Stary i Nowy Testament, pilnie i wiernie przetłumaczone w 1632 roku z języka greckiego i hebrajskiego na język polski z uwspółcześnioną gramatyką i uaktualnionym słownictwem. Toruń: Fundacja Wrota Nadziei.
- Ewentualne odstępstwa od opublikowanego w UBG tekstu są niezamierzone i są jedynie wynikiem pomyłek podczas kopiowania lub redakcji tekstu w wersji elektronicznej.
Do poczytania
- Evans, E. (2014). Canon Comparison. Bellingham, WA: Faithlife.
- Floyd Nolen, J. (2004). Chronology of the Old Testament: Solving the Bible’s Most Intriguing Mysteries. Green Forest, US: Master Books.
- Losch, R. R. (2008). In All the People in the Bible: An A–Z Guide to the Saints, Scoundrels, and Other Characters in Scripture. Grand Rapids, MI; Cambridge, U.K.: William B. Eerdmans Publishing Company.
- McDowell, J. (2002). Przewodnik apologetyczny (A. Czwojdrak, Trans.). Warszawa: „Vocatio”.
- Missler, C. (2011). Hidden Treasures in the Biblical Text. Coeur d’Alene: Koinonia House.
- Paget, J. C., Schaper, J., Marsden, R., Matter, E. A., Cameron, E., & Riches, J. (2012). The new Cambridge history of the Bible. Cambridge: Cambridge University Press.
- Singer, I. (Ed.). (1901–1906). In The Jewish Encyclopedia: A Descriptive Record of the History, Religion, Literature, and Customs of the Jewish People from the Earliest Times to the Present Day, 12 Volumes. New York; London: Funk & Wagnalls.
- Wood, D. R. W., & Marshall, I. H. (1996). In New Bible dictionary (3rd ed.). Leicester, England; Downers Grove, IL: InterVarsity Press.